مدتی است که بحران مالی جهانی را با نگاه ویژه ای دنبال می کنم. خواندن خبرهای اعلام ورشکستی جنزال موتورز غول خودروسازی آمریکا و یا بزرگترین شرکت بیمه ای امریکا برای یک اقتصاد دان شاید بیشتر از من تعجب آور باشد. اما برای من امید به گشایش بعد از سختی را نوید می دهد. وقتی خبر ورشکسته شدن بانکها را می خوانم یاد پیرزن بازنشسته ای می افتم که اسفند گذشته در بانک صادرات شعبه پارک وی دیدم. سر صف که ایستاده بودیم از پسرانش گفت که در خارج از کشوربسر می برند و سپس این را هم اضافه کرد که یکی از پسرانش که کارمند بانک در لس انجلس بوده اخیرا بدلیل ورشکستگی بانک بیکار شده است. و الان که 22 فروردین است خبر رسید که 43 بانک آمریکائی از آغاز بحران مالی جهانی هم اعلام ورشکستگی کرد . تازه اول راه است در پی بحران مالی جهانی فقط در ماه گذشته 53 نفر بر اثر تیراندازی در امریکا کشته شده اند. خبرهای بحران مالی را که می خوانم آنرا با روایتی امید بخش که تفسیر آیه 155 سوره بقره است تطبیق می هم. شیخ صدوق در کمال الدین از محمد ابن مسلم روایت می کند که گفت : شنیدم حضرت جعفر صادق ع می فرمود : برای قیام قائم علیه السلام علائمی است که خداوند برای اهل ایمان پدید می آورد . عرضکردم قربانت گردم آن علائم چیست فرمود " ولنبلونکم " یعنی شما مومنین را قبل از آمدن قائم امتحان می کنیم " بشیء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و بشر الصابرین " . بچیزی از ترس و گرسنگی نقص اموال و جانها و میوه ها . سپس فرمود : ترس از پادشاهان بنی فلان در روزگار آخر آنهاست . گرسنگی بواسطه بالا رفتن قیمتهاست و نقص اموال کسادی تجارتها و قلت فضل است و نقص ثمرات کمی ثمرات حاصلی است که کشت می کند و م‍ژده به صابران م‍ژده به تعجیل فرج است . سپس به محمد ابن مسلم فرمود تاویل آیه شریفه ( والراسخون فی العلم ... ) اینست. روی سخن من بیشتر با عبارت " نقص من الاموال " است یعنی کسادی تجارتها. آیا این مورد همان بحران مالی جهانی نیست ؟ به نظر می رسد که بحران جهانی می رود نظام سلطه را متلاشی کند. وقتی پاول کنجورسکی نماینده کنگره امریکا فاش می کند  که اگر دخالت دولت امریکا در مسدود کردن حسابها نبود، در اواسط سپتامبر 2008، کل سیستم اقتصادی ایالات متحده در عرض 3 ساعت سقوط کرده بود باورنکردنی به نظر می رسد حرف گزافی است. اینها همان تبعات نقص اموال است . اما در روایت محمد ابن مسلم 4 مورد دیگر را هم آورده است که یکی از آنها بالا رفتن قیمتها است . به ظاهر به نظر می رسد کسادی تجارتها با بالا رفتن قیمتها متعارضند در حالی که این دو مقوله اصلا متعارض نیستند چرا که به نظر می رسد منظور از بالا رفتن قیمتها بالا رفتن قیمت مواد غذائی باشد اما منظور از نقص اموال به اموال غیرخوراکی نظیر خودرو و خانه مسکونی مرتبط باشد. طبیعتا کسی مواد غذائی را که مصرف می شود و از بین می رود " اموال " فرض نمی کند. نکته ای که روایات دیگر آنرا به نوعی تائید می کند فروپاشی کشورهای غربی و ایجاد آشوب در آنهاست که اجتمال دارد بروز بحران مالی مقدمه ای بر آن باشد.

نکته دیگر که از روایات برداشت می شود اینکه کاهش ارزش اموال احتمالا باعث خواهد شد که کسی به فکر سرمایه گذاری و تولید نیفتد و هر کسی به دنبال مامنی امن برای اموال خود باشد و نتواند آنرا پیدا کند و همین موضوع باعث فروپاشی نظامهای مالی شود که بر بحرانهای مختلف خواهد افزود. در چنین شرایطی فقط نظامهائی که اخلاق مالی در آن حاکم باشد می توانند روی پای خود بایستد. در کتاب غیبت نعمانی جابر جعفی در روایتی طولانی از امام باقر ع درباره حوادث قبل از ظهور نقل می کند که فرمود : .. فتلک السنه یا جابر فیها اختلاف کثیر فی کل ارض من ناحیه المغرب فاول ارض المغرب الشام .. ای جابر در آن سال درگیریهای زیادی در مغرب زمین رخ خواهد داد که ابتدای مغرب زمین منطقه شام است ... . در چنین شرایط طبیعتا پریشانی و فقر در کل عالم فراگیر می شود و منطقه خاورمیانه و بویژه شام ( ساحل شرقی مدیترانه ) هم که کانون تحولات است این چنین خواهد بود و این خود امتحانی برای مومنان خواهد بود . روایات مختلف دیگری پریشانی آن روزها را نشان می دهد. مانند روایتی که علی ابن ابراهیم قمی در تفسیر خود از محمد ابن فضیل از پدرش از امام باقر علیه السلام نقل می کند. در بخشی از این روایت آمده است " ... هنگامیکه فقر و احتیاج  شدت یافت و مردم یکدیگر را انکار کردند در آن موقع صبح و شام منتظر وقوع این امر باشید" راوی می گوید عرضکردم فقر و احتیاج را می دانم چیست ولی مردم یکدیگر را انکار می کنند چه معنا دارد؟ فرمود : " به این معناست که شخص در حال تنگدستی و احتیاج به برادر دینیش سر می زند ولی او با چهره ای غیر از آنچه اول نشان می داد با او ملاقات می کند و با غیر سخنانی که قبلا به وی می گفت صحبت می کند. "

وقتی خبرهای مرتبط با بحران مالی را می خوانم به نوعی ترس و امید در کنار هم بر دلم مستولی می شود . بی جهت نیست دیوید میلیبند وزیر خارجه بریتانیا در مقاله ای  که در نشریه نیوزویک بچاپ رسانده بحران مالی جهانی را یک 11 سپتامبر اقتصادی نامیده است. وقتی دیوید میلیبند وزیر خارجه از " سیاست ترس " سخن می گوید عمق بحران مشخص می شود. به هر حال امیدواریم و دعا می کنیم که این وضعیت نوید دهنده گشایش بعد از سختی و مصداق آیه " سیجعل الله بعد عسر یسرا" باشد . البته این را هم می دانیم که روایات متعدد زیادی است که تعیین وقت برای ظهور را نهی می کند. از جمله روایت فضیل ابن یسار از امام صادق علیه السلام که تعیین کنندگان وقت ظهور را دروغگو معرفی می کند ( کذب الوقاتون ) . اما طبیعی است که تعیین وقت با گفتن نشانه های ظهور و تطبیق احتمالی آن متفاوت است. برداشتهایم از این روایات به معنی توقیت و تعیین زمان ظهور نیست که از آن نهی شده است اما به هر حال کسی که در انتظار آمدن کسی باشد و چشم به راه به هرحال حتی اگر شبحی را از دور ببیند امیدوار می شود و خوشحال. خدا را چه دیدی شاید بحران مالی جهانی هم یکی از این شبحها باشد. اما نکته ای که در این فضا دلشکستگی و نگرانی ایجاد می کند اینست که شاید در این شرایط یاس آلود ما هم عمرمان به سر برسد و نتوانیم زمان ظهور را درک کنیم. از طرفی هم می گویم در هر حال در این فضا یکی از دو نیکی ( احدی الحسنیین) اتفاق می افتد. مهم اینست که بیاید . ماندن و یا رفتن من چه اهمیتی دارد و اگر رفتن من یک لحظه هم زمان موعود را نزدیکتر کند زهی سعادت :

بشکست اگر دل من به فدای چشم مستت            سر خم می سلامت شکند اگر سبوئی http://naghimokhtari.blogfa.com/post-67.aspx